Het is precies 600 jaar geleden, in juli van 1423. laat in de honderdjarige oorlog. We nemen een kijkje naar de kleding en wapenuitrusting van Llywelyn, een Welshe boogschutter in het Engelse leger. De Engelsen zijn onderweg naar de Bourgondische stad Cravant om hun bondgenoten te helpen tegen een Frans-Schotse invasie.
De avontuurlijke Llywelyn was als kind geïnspireerd door de avonturen van Robin Hood, die door reizende toneelspelers uit Engeland werden opgedragen. Hij heeft zijn hele leven getraind met een boog, van zondagse schietoefeningen tot stiekem jagen in het woud van zijn heer. Voordat hij boogschutter was, werkte Llywelyn als een gezel bij een meester van de smidsgilde in zijn stad. Zijn rebelse persoonlijkheid leidde tot een grote ruzie met zijn gildemeester, waardoor hij zich inschreef om mee te vechten in Frankrijk.
Basiskleding
Dit is de basiskleding van Llywelyn, die hij thuis in Wales of in zijn vrije tijd draagt. Zijn outfit bestaat uit een tuniek, een riem, beenlingen, een kaproen en een paar punters.
Tuniek
De tuniek was het basiskledingstuk voor mannen door de hele middeleeuwen. Ze werden het hele jaar door gedragen en kwamen in veel stijlen. In de vijftiende eeuw waren Europese tunieken vooral gemaakt van wol en linnen, afhankelijk van het weer. Katoen groeide niet in Noord-Europa, maar was wel te verkrijgen via handel met hedendaags Italië en Spanje.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-tuniek-wolfram-bruin.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/viking-tuniek-tronde-linnen-bruin.html
Riem
De riem zorgde ervoor bij zowel mannen als vrouwen dat lange, vloeiende kledingstukken (zoals tunieken en jurken) beter aansloten op het lichaam. Riemen waren ook een manier om je status te laten zien, niet alleen door middel van mooie beslagen en versieringen, maar ook door de lengte van het stuk van de riem dat los hing; dat signaleerde hoeveel geld je over had om aan extra leer uit te geven!
Toen hij gezel werd van de smidsgilde heeft Llywelyn een mooi versierde riem gekregen. Het is voor hem niet alleen een herinnering aan thuis, maar ook zijn gereedschapsgordel. Hieraan bevestigt hij alles wat hij nodig heeft in zijn dagelijks leven, van zijn bestek en geldbuidel tot zijn strijdhamer en beukelaar.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/gotische-riem-met-riemeinde.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/15de-eeuwse-gordel-londen.html?id=172069949&quantity=1
https://www.celticwebmerchant.com/nl/15de-eeuwse-riem-warwick-zwart.html
Beenlingen
Beenlingen (Chausses) waren een populair kledingstuk voor mannen in de late middeleeuwen. Het waren een soort lange sokken die met veters werden vastgemaakt aan de onderbroek (Braies). De adel en rijke burgers droegen hun prachtig versierde beenlingen vaak in verschillende kleuren (mi parti). Onze Llewelyn is niet rijk genoeg voor die hippe mode, dus hij draagt een paar effen rode beenlingen.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/onderbroek-gisbert.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-chausses-met-veters-rood.html?id=188559811
https://www.celticwebmerchant.com/nl/wollen-beenlingen-bernolf-rood.html
Kaproen
De kaproen was een belangrijk kledingstuk gedurende de hele middeleeuwen dat het hoofd schoon en droog hield van alle sociale klassen. Door de adel, kooplieden en andere rijke burghers werd de kaproen “binnenstebuiten” gedragen, als een soort tulband.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/kaproen-cucullus-bruin.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/kaproen-alex-bruin.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/wollen-kaproen-bruin.html
Punters
Keerschoenen met lange punten (heel creatief “punters” genoemd) waren in de tijd van Llywelyn een symbool van welvaart. Om deze schoenvorm te benadrukken werd de punt van de schoen vaak zelfs volgepropt met mos of dierenhaar!
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-punters-1200-1400.html?id=172068416
https://www.celticwebmerchant.com/nl/scandinavische-enkellaarzen-1300-1400.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-enkellaarzen.html
Wapenrusting
De volledige uitrusting van Llywelyn bestaat uit een aketon, een sallet met bevor, een maliënkraag en een paar halfhandschoenen. Hiermee zijn z’n bovenlichaam en hoofd goed beschermd, maar hebben zijn armen genoeg bewegingsvrijheid om effectief te kunnen boogschieten. Hij heeft als wapens een longbow, een strijdhamer en een beukelaar.
Afhankelijk van de rol (en het budget) van een soldaat zal deze een andere pantser- en wapenuitrusting hebben gehad.
Aketon / wambuis
De wambuis was de basis van de pantseruitrusting van elke middeleeuwse soldaat, van rekruut tot ridder. Het kon op zichzelf worden gebruikt als bescherming, maar werd ook onder maliënkolders en harnassen gedragen.
Een variant van de wambuis,het zogenaamde arming doublet,had speciale veters om plaatpantser aan te bevestigen. Al was het een militair kledingstuk, liepen gewone burgers in delen van Europa (vooral Italië) ook in dit kledingstuk rond, omdat het vechtervaring en ridderlijkheid suggereerde.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/15de-eeuwse-acketon.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/15de-eeuwse-gambeson-aulber-creme-canvas.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/15de-eeuwse-acketon-beige.html
Maliënkraag
Llywelyn draagt een maliënkraag die zijn nek, schouders en borst beschermt. Een volledig maliënkolder zou hij niet kunnen betalen, en het zou hem alleen maar hinderen bij het boogschieten.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/ulfberth-bisschopsmantel-malienkraag-plat-42933032.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/ulfberth-bisschopsmantel-malienkraag-geklonken-ron.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/ulfberth-bisschopsmantel-malienkraag-platte-ringen.html
Sallet en Bevor
De sallet was een helm die gedurende het midden tot het einde van de 15de eeuw zowel door gewone soldaten als ridders werd gedragen, met of zonder vizier. Het vizier kwam vaak niet tot de kin, wat als voordeel had dat de drager beter kon ademen.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-sallet-herfordshire.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/duitse-sallet-nuremberg.html?id=172067114
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bourgondische-sallet.html
De Sallet werd vaak gedragen in combinatie met de bevor, een stalen nekbeschermer die tot ver boven de kin kwam. Hierdoor was het hele hoofd beschermd.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/open-bevor.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/laat-15de-eeuwse-gorget-bevor.html
Halfhandschoenen
Halfhandschoenen of “demi-gauntlets” waren een populaire vorm van stalen handbescherming in de 15de eeuw. Ze waren een stuk makkelijker en goedkoper te maken dan volledige pantserhandschoenen en boden meer bewegingsvrijheid voor de vingers.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/14de-15de-eeuwse-halfhandschoenen.html
Longbow
Het hoofdwapen van Llywelyn is de longbow, het karakteristieke wapen van de Engelse en Welshe boogschutters tijdens de honderdjarige oorlog. Deze bogen hadden een lengte van 150 tot 180 cm en een trekgewicht van rond de 100 lbs of hoger. Dit maakte de longbow krachtig genoeg om pijlen met gemak door maliënkolders te schieten, terwijl met het wapen veel sneller schoten konden worden gelost dan met een kruisboog.
Let op: koop je een boog voor re-enactment of LARP? Check dan even of het trekgewicht niet te hoog is! Veel organisaties staan geen trekgewicht toe van boven de 28 lbs.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/marksman-boog-70-178-cm-donkerbruin-40-lbs.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/marksman-boog-70-178-cm-lichtbruin-40-lbs.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/marksman-boog-re-enactment-larp-70-178-cm-lichtbru.html
Strijdhamer
De strijdhamer was een oorlogswapen dat effectief was tegen zowel ongepantserde als zwaar gepantserde vijanden. Het wapen had twee verschillende uiteinden om mee te slaan, een stompe hamer en een lange klauw die een kraaienbek werd genoemd. Sommige strijdhamers hadden bovenop ook nog een punt om mee te steken.
Llywelyn hoopt dat de vijand mooi op afstand blijft voor zijn boog, zodat hij niet met handwapens hoeft te vechten. Het is hem al een keer overkomen dat hij zijn strijdhamer moest gebruiken tijdens een hinderlaag.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/strijdhamer-kraaienbek.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-oorlogshamer-1430.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-oorlogshamer-1400.html
Beukelaar
De beukelaar was het schild voor zowel burgers als lichte (of arme) soldaten. Het was klein en goedkoop, kon simpel in elkaar worden gesmeed en was makkelijk mee te nemen in het dagelijks leven. In een bekwame hand kon de beukelaar in combinatie met een wapen het hele lichaam beschermen.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/beukelaar-met-leren-bekleding-s.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/beukelaaralessio.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-beukelaar-met-handgesmede-afwerking.html
Accessoires
Als soldaat moet Llywelyn veel van zijn eigen spullen meenemen. Hij houdt altijd zijn waterfles, beker en nierbeurs bij zich.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/15de-eeuwse-kan-siegburg.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/leren-waterfles-1100-1500.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-waterzak.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-tas-parijs-bruin.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/grote-nierbeurs-1400-1500.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/gotische-nierbeurs.html
De Slag om Cravant
De honderdjarige oorlog was een lang conflict tussen Engeland en Frankrijk over de Franse kroon. Met tijdelijke pauzes tussendoor duurde de oorlog 116 jaar. Nadat het de Engelsen was gelukt grote delen van Frankrijk te veroveren, was de oorlog weer tijdelijk tot rust gekomen. De Franse Dauphin (kroonprins) was in 1420 zelfs gedwongen om zijn claim op de Franse troon op te geven. Maar toen de Engelse koning plotseling overleed, zag de Dauphin de kans om zijn land terug te pakken.
De Fransen en de Schotten maakten zich klaar voor een invasie van de Engelse bondgenoot Bourgondië, terwijl de Engelse koningin thuis haastig een leger te been probeerden te brengen. Het lukte haar uiteindelijk om een krijgsmacht van slechts 2500 man naar Frankrijk te sturen, die het stadje Cravant te hulp moest schieten tegen een beleg van meer dan 8000 Fransen en Schotten.
Toen de Engelsen aankwamen bij Cravant, was het duidelijk dat ze ver in de minderheid waren. Zelfs met een groot aantal Bourgondische hulptroepen dat ze onderweg hadden opgepikt, was het Frans-Schotse leger drie keer zo groot. Het had zich opgesteld bij een kleine brug over een rivier tussen de Engelsen en de stad. Omdat beide kanten niet over de brug durfden te komen, beveelden ze hun boogschutters om op de vijandige rivieroever te schieten. De Engelsen kregen de overhand in deze strijd op afstand, waardoor de verdediging van hun tegenstanders uit elkaar begon te vallen.
Onder dekking van de longbow-schutters grepen de Engelsen hun kans door de rivier over te steken. Op hetzelfde moment trokken de belegerde Bourgondiërs vanuit de stad ten strijde, vlak achter de vijandige linies. De Fransen raakten in paniek en renden weg, terwijl hun Schotse bondgenoten beduusd op de oever achterbleven. De Schotten waren nu zelf in de minderheid en boden weinig kans tegen de Engelsen en Bourgondiërs, die tegen iedereens verwachtingen hadden gewonnen.